Inleiding
Wat is psychodermatologie?
Psychoanalytische stromingen suggereren dat huidziekten in verband kunnen worden gebracht met onderdrukte of onbewuste emoties. De huid vervult verschillende rollen, onder meer als afgrenzing van de buitenwereld, erogene zone en vormgeving van de identiteit (Ulnik, 2007). De afgelopen dertig jaar toonde wetenschappelijk onderzoek steeds duidelijker aan dat onze huid en hersenen via een dicht neuro-immuunnetwerk van allerlei zenuwen en hormonale stoffen communiceren. Huid en afweersysteem bevatten receptoren voor cortisol en adrenaline, gereguleerd door de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as). Recent werd ontdekt dat er ook een ‘huid-breinas’ bestaat. Talrijke huidcellen en zelfs de cellen van het bindweefsel onder de huid zijn in staat om hormoonachtige stoffen aan te maken en deze naar het brein te zenden waardoor directe communicatie tussen huid en brein in beide richtingen plaatsvindt. Ook ons afweersysteem speelt een belangrijke rol in deze wisselwerking (Trier et al., 2019). Chronische stress verstoort het evenwicht tussen huidcellen en afweer, activeert het afweersysteem en lokt ontstekingen uit. Daarom kunnen angst en stress een rol spelen bij talrijke huidziekten, zoals eczeem en psoriasis. Stress lokt op verschillende manieren een opstoot van psoriasis uit: via de centrale en perifere HPA-as, regulatie van cytokineproductie en activatie van het sympatisch zenuwstelsel. Stress stimuleert de productie van corticotropin-releasing hormone (CRH), wat leidt tot toegenomen cytokines en proinflammatoire factoren in de huid. (Nor)adrenaline en cortisol beïnvloeden rechtstreeks immuuncellen. Verhoogde cortisolspiegels veroorzaken een psoriasisopstoot en een verhoging van inflammatoire stoffen zoals TNF-α, wat bijdraagt aan het ontstaan en verergering van depressieve klachten (Marek-Jozefowicz et al., 2022).
Huidziekten kunnen, door hun zichtbaarheid en klachten, zoals jeuk of pijn, op hun beurt angst, stress en depressieve klachten uitlokken waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat (Willemsen, z.j.). Veel patiënten met een zichtbare huidziekte schamen zich en vertonen sociale angst. Schaamte kan isolement en gebrek aan zelfvertrouwen uitlokken. Chronische stress bemoeilijkt ook wondgenezing en tast de beschermende functie van de huid aan, wat relevant is bij eczeem.