Breekbaar in beeld. Psychiatrie en film in 20 stereotypen
Moons, D. (2024)
Antwerpen/Apeldoorn: Garant
Inleiding
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw waren de films van de Zweedse regisseur Ingmar Bergman populair. Veel van zijn films hebben mensen met psychische problemen als onderwerp. Denk bijvoorbeeld aan de film Persona uit 1966 waarin een actrice vervalt in mutisme, waarbij gretig gebruikgemaakt wordt van de psychoanalytische ideeën van Carl Gustav Jung over het onderscheid tussen een basaal zelf tegenover identiteit als masker. En er was de film One flew over the cuckoo’s nest van Miloš Forman uit 1975, die de boodschap bracht dat psychiatrische patiënten in wezen niet gestoorder zijn dan de gemiddelde mens op straat, oftewel in de meeste gevallen is internering in een inrichting niet nodig en zelfs schadelijk. Het zijn slechts een paar voorbeelden van de honderden, zo niet duizenden1 films in dit genre2. Aanleiding om mij eens wat meer te verdiepen in dit thema was het boek van psychiater Dirk Moons (2024) met als titel Breekbaar in beeld: psychiatrie en film in 20 stereotypen. Na een algemene inleiding over de relatie tussen psychiatrie en film bespreek ik de stereotypen die Moons in zijn boek onderscheidt, om vervolgens kort stil te staan bij de vraag of films realistische weergaven bieden en nuttig kunnen zijn in het onderwijs over psychopathologische en psychiatrische beelden.
