In het Federaal regeerakkoord-De Wever (2025) zijn er van de 202 pagina’s vier aan de geestelijke gezondheidszorg (ggz) gewijd. Dat er aan de onderhandelingstafel overlegd is over dit thema betekent dat ggz geen stiefkindje meer is van de politiek. Cynici kunnen uiteraard beweren dat de onderhandelingen acht maanden duurden, wat ruimte bood om elk denkbaar onderwerp aan te snijden.
Bij de beoordeling van een regeerakkoord moet vooraf de kanttekening worden gemaakt dat het gebruikelijk is dat de lezer in een vroeg stadium vooral geconfronteerd wordt met vaag geformuleerde algemeenheden en lovenswaardige intenties. Veel zal afhangen van de concrete uitwerking en specifieke wetteksten. Voorts worden er zelden harde financiële cijfers vermeld. De Belgische torenhoge overheidsschuld en de systematisch terugkerende begrotingstekorten trekken echter een zware wissel op beloofde hervormingen en aangekondigde maatregelen. Heel wat economen beschouwen het onduidelijk budgettair plaatje dan ook als de achilleshiel van het regeerakkoord. Men lijkt zich rijk te rekenen met twijfelachtige terugverdieneffecten of moeilijk uit te voeren besparingen, zoals in het asielbeleid. Daarnaast dreigt dit regeerakkoord op heel wat punten achterhaald te worden door de onvoorspelbare internationale en geopolitieke context. Zo werd deze zogenaamde Arizonacoalitie na enkele maanden al geconfronteerd met onvoorziene defensie-uitgaven van vier miljard om dit jaar te kunnen voldoen aan de NAVO-norm. In het befaamde ‘Paasakkoord’ werd deze hachelijke klus nog geklaard door eenmalige maatregelen die niemand pijn doen. De volgende jaren zullen echter structurele ingrepen nodig zijn.
In dat licht bezien is het bijna een wonder te noemen dat er niet wordt getornd aan zaken zoals de groeinorm van gemiddeld 2,5 procent voor de federale begroting Volksgezondheid waarvan de ggz grotendeels deel uitmaakt. In een open brief van 10 februari 2025 aan de regering betreurt de Staten-Generaal Geestelijke Gezondheidszorg dat het regeerakkoord geen groeipad tot 2035 uitstippelt om de Belgische ggz op het niveau te tillen van vergelijkbare westerse landen. Een zinvolle opmerking, maar gezien de naargeestige budgettaire situatie is de kans van slagen miniem. Temeer daar er nog veel andere noden zijn. Denk aan de oplopende pensioenlasten, de precaire financiële toestand van de deelstaten Wallonië en Brussel en van de steden en gemeentes, de overbevolking in de gevangenissen, het stijgend aantal chronisch zieken, et cetera. Premier De Wever beseft dit meer dan wie ook: het verwezenlijken van dit regeringsakkoord wordt beslist “geen wandeling door het park” (Federaal regeerakkoord, 2025, Voorwoord).
Een goede beurt maakt de Arizonacoalitie waar ze in het regeerakkoord stelt dat ze de eerstelijnspsychologische zorg verder wil uitbouwen en aanstuurt op nog meer samenwerking met de huisartsen. Ook de versterking van de mobiele teams in de ggz is lovenswaardig, omdat hiermee de crisisopvang en langdurige ambulante zorg voor mensen met een ernstige psychische problematiek gebaat zijn. En door ’High & Intensive Care’-units op te richten krijgt de acute crisisopvang een concretere vorm. Wie in acute psychische nood verkeert (suïcidedreiging, psychose) kan hierdoor adequaat opgevangen worden en ook de naasten en de samenleving zijn hiermee gediend. Dat het belang van het inzetten van ervaringsdeskundigen in de ggz door de overheid wordt ingezien, valt eveneens toe te juichen.
Enkele passages in het regeerakkoord zijn direct gerelateerd aan klinisch psychologen. Zo worden klinisch psychologen verplicht om een beroepsaansprakelijkheidsverzekering op eigen kosten af te sluiten. Tevens zal de overheid de druk opvoeren om zich te ‘conventioneren’ en zo patiënten zekerheid te bieden over de gehanteerde tarieven. Drie zinsneden in het regeerakkoord doen de wenkbrauwen fronsen, al was het maar omdat ze uitblinken in vaagheid. Zo wil men het bijkomend stagejaar voor studenten klinische psychologie opnieuw bekijken vanwege het tekort aan stageplaatsen en -begeleiders. Ook de huidige regeling en erkenning van de psychotherapie wordt heroverwogen. En ten slotte denkt men eraan om de opleiding psychotherapie open te stellen voor andere masters in de gezondheidszorg dan artsen, klinisch psychologen en klinisch orthopedagogen. Drie kwesties die minstens om nadere verheldering vragen en waaraan de beroepsvereniging van klinisch psychologen nog een hele kluif zal hebben. Tot slot, de inkt van dit regeerakkoord was amper droog of in het Paasakkoord werden de apothekers aangespoord om een grotere rol op zich te nemen in de preventie, onder andere bij de screening van depressie en suïcide. Een uitglijer van uitgeputte politici die hele etmalen vergaderden?
Literatuur
Federaal regeerakkoord 2025-2029. (2025, 31 januari). https://www.belgium.be/nl/publicaties/regeerakkoord_van_de_federale_regering_bart_de_wever
Staten-Generaal Geestelijke Gezondheidszorg. ( 2025, 10 februari). Open brief aan de regering De Wever. https://www.domusmedica.be/actueel/staten-generaal-geestelijke-gezondheidszorg-open-brief-aan-de-regering
Personalia
Johan Vereycken, hoofdredacteur Tijdschrift Klinische Psychologie
